Autor: Grzegorz Nowak (W).Tworząc już od dłuższego czasu kolekcję pierwszych samolotów myśliwskich II RP byłem bardzo szczęśliwy jak do moich uszu doszły plotki o mającym się pojawić modelu Bristola F.2b Fightera. Co prawda jako myśliwiec u nas nie latał - bardziej jako rozpoznawczy, ale co tam! ;-) I wkrótce - po dłuuuuuugim oczekiwaniu pojawił się nakładem wydawnictwa QUANDT w opracowaniu, tradycyjnym dla tego tematu i tej firmy, czyli Marka Pacyńskiego. Model ten opisano już in-box w jednym z poprzednich Fanatyków Kartonu (FK#02 - sierpień 2004), ja dodam tylko że składa się z offsetowej okładki (2xB4) zawierającej instrukcję na której zamieszczono też elementy rur wydechowych jak i czterech arkuszy B4 z resztą części modelu.

Pierwsze wrażenie - niezwykle pozytywne dla tego modelu (kolor, jakość druku) osłabiają tradycyjne już dla Pana Marka „niedoróbki” wymagające retuszu - tzn. braki kolorów na elementach drewnianych, czy częściowy brak faktury drewna na tablicy przyrządów, fotelu pilota, czy - co jest bardzo widoczne po sklejeniu - na kołpaku śmigła (podobnie jak np. Aviatik Berg D.I i Fokker D.VI z Answeru). Zauważyć można także że na prawym górnym płacie źle umieszczono punkty do umocowania środkowych zastrzałów - są one zaznaczone tak z góry jak i z dołu!!! Instrukcja budowy modelu wersji tekstowej praktycznie nie istnieje, na szczęście są jeszcze rysunki techniczne. Po dokładnym przestudiowaniu ich, pełen wiary w swoje doświadczenie i moc twórczą (a także dodatkową literaturę ;-) przystąpiłem do prac.

Na początek zagruntowałem wycinankę rzadko rozcieńczonym Caponem (jakoś nie wierzę w "ponalowanie";-) dzięki czemu uzyskuję bardziej plastyczny (jak blacha) i mniej strzępiący się papier. Łatwiej też usunąć jest wszelkiego rodzaju zabrudzenia – tak z kleju jak i z farby. Po wysuszeniu lakieru zacząłem wycinać – na pierwszy ogień poszła kabina pilota i kadłub. Wszystko pasuje bardzo dobrze, jedyny kłopot miałem z umiejscowieniem części nr 8 – nie widać dokładnie na żadnym rysunku gdzie należy ja przykleić, czy ma się znaleźć w środku kabiny, czy na zewnątrz...Zresztą nie ustaliłem tego do tej pory a element u mnie znalazł się w środku kabiny...Należy też pamiętać o wklejeniu zapasowych magazynków amunicji do km-u obserwatora – potem może to być kłopotliwe. Następnym etapem budowy było wykonanie maski silnika - tutaj też nie mam najmniejszych zastrzeżeń, elementy pasują bardzo dobrze, należy nie zapomnieć o wcześniejszym wklejeniu km-u i wnęk na rury wydechowe przed zmontowaniem całości. Jedynym elementem wymagającym większej pracy jest wykonanie żaluzji silnika. Śmigło zostawiłem do wklejenia na koniec, aby m nie uszkodził go w trakcie dalszych prac nad modelem.

Dalszym etapem prac było wykonanie usterzenia modelu. I tu nie napotkałem żadnych problemów, po dopasowaniu wszystkiego uważając na geometrię (!!) przykleiłem ogon do kadłuba. Po jednodniowym odpoczynku ruszyłem do sklejania płatów. Tutaj zmieniłem troszkę zalecenia autora – montując szkielet płatów z części 37BLi BP a także 40 BL i BP wykonałem całkowity dźwigar skrzydła a potem wkleiłem go w środek kesonów – dzięki temu miałem już ustalony wznios skrzydeł. Miejsce do wycięcia otworów pod golenie podwozia zastawiłem na koniec – po całkowitym zmontowaniu dolnego płata. Tak samo dałem sobie spokój z wcześniejszym wklejaniem szablonów III, IV i V (od piramidek mocujących dolny i górny płat do kadłuba) – pomysł ten jest dla mnie całkowicie pozbawionym sensu – niczemu nie służy, a tylko niesamowicie utrudnia ( jeśli wręcz nie uniemożliwia) poprawne wykonanie skrzydeł. Technika montażu płata dolnego jest taka sama jak górnego – najpierw na przygotowanym szkielecie ( dźwigar + keson) oklejamy centropłat wraz ze sklejkami łączącymi, potem sklejone na krawędzi spływu końcówki skrzydeł przyklejamy uważnie do szkieletu i centropłata, następnie formujemy końcówki skrzydeł – ja zaczynam od krawędzi spływu do krawędzi natarcia. Przy sklejaniu oczywiście zwracamy uwagę na to aby nie zwichrować krawędzi spływu!! Po sklejeniu wyciąłem otwory w dolnym płacie i wkleiłem tam części nr 36 – porozcinane tak aby każdy bok był oddzielnie – łatwiej mi tak było to wkleić. Następnie wykonałem zastrzały mocujące dolny płat – najpierw piramidkę wykorzystując ukośne fragmenty szablonów III i IV, potem , podobnie zastrzały do piramidki do górnego płata.

Montaż skrzydeł rozpocząłem od dolnego płata. Najpierw wkleiłem w skrzydło zastrzały 44 i 45, potem uważnie kontrolując względem ogona geometrię zamocowałem płat do kadłuba. Dalszym etapem prac było zamocowanie pozostałych zastrzałów i ....przyklejenie górnego płata...! I tu nastąpił błąd – zapomniałem o wcześniejszym zamocowaniu wszystkich detali na kadłubie samolotu. Największy problem sprawiło mi później doklejenie owiewki pilota, ale nie ma tego złego.. dzięki temu zobaczyłem że szablon szybki należy skrócić o połowę. Powoli zaczynał mnie ogarniać „leń modelarski”, dlatego uprościłem sobie prace rury wydechowe wykonując częściowo z igielitu, a potem malując na właściwy kolor. Po wykonaniu wszystkich pozostałych detali i zamocowaniu ich we właściwe miejsce ( wyjątek – km obserwatora z obrotnicą – podobnie jak śmigło stwierdziłem że będzie mi przeszkadzać w tym etapie prac i dokleję na końcu) zacząłem robić podwozie. Dość skomplikowana jest płoza ogonowa i należy tutaj zachować dużą uwagę przy montażu, samo podwozie jest proste – ale należy bardzo starannie mocować je do kadłuba. Szczególnie utrudnia to fakt iż należy „objąć” goleniami podwozia dolny płat. Po zakończeniu prac nad podwoziem, szczęśliwy ze i tu udało mi się zachować właściwą symetrię na zupełnym „luzie już wykonałem część 68 (taki milutki model prądnic z wiatraczkiem ;-) Mając już prawie gotowy model musiałem jeszcze opleść go stosowną „pajęczyną” drutów, do tego celu tradycyjnie wykorzystałem szarą nitkę wyplecioną z pończochy.

Do modelu dokleiłem śmigło i km obserwatora (w "okolicach" tego km-u występuje część nr 78 z którą kompletnie nie wiadomo co zrobić) , a miejsca przybrudzeń klejem pomalowałem bezbarwnym matem... Ahaa... retusz modelu oczywiście wykonywałem na bieżąco, farbkami akwarelowymi ASTRY i odpowiednimi Pactrami...

Prawda jakie to proste?? ;-) Niecałe dwa tygodnie i już Red.Nacz. mógł „naciągnąć” mnie na tą relację ;-) W trakcie prac nad modelem posiłkowałem się dodatkową literaturą w postaci książek A. Morgały „Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924, Lampart, W-wa 1997 i Tomasza J. Kopańskiego „Samoloty brytyjskie w lotnictwie polskim 1918-1930” Dom Wydawniczy Bellona, W-wa 2001. Dzięki nim można dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy, m.in. że zbudowany przez nas model wcale nie walczył ( niestety) w wojnie polsko bolszewickiej ( T.J. Kopański,..., str. 37).

Reasumując: 1. Ciekawy, niedrogi (15-16 zł) model świetnego , zasłużonego dla naszego lotnictwa typu samolotu 2. Poprawne opracowanie nie wykazujące większych błędów uniemożliwiających poprawne sklejenie modelu 3. Polecam go raczej dla modelarzy średniozaawansowanych – ze względu na brak opisu budowy i skomplikowany montaż komory płatów i podwozia.

Dopisek Redakcji Fanatyka Kartonu. Pan Grzegorz Nowak, przedstawionym tu modelem zdobył pierwsze miejsce na VIII Konkursie Modeli Kartonowych w Porąbce (2004r.) w kategorii samoloty jednosilnikowe - senior, o czym prawdopodobnie zapomniał dopisać ze swej wrodzonej skromności ;-)

Autor: Michał "kOZi" Kozłowski Myśląc niewiele, a właściwie wcale, postanowiłem napisać recenzję. Jako że moim najnowszym dokonaniem jest Willys (Modelik 10/2002), stał się on moim naturalnym wyborem.

Okiem rzut pierwszy. Ładny rysunek na okładce, potem kilka akapitów rysu historycznego tytułem wprowadzenia w „klimat”, Dante taktyczno-techniczne i ogólne uwagi dotyczące klejenia modeli. Standard. Połowę pierwszej strony zajmuje instrukcja wykonania, która w moim odczuciu jest niestety mało odkrywcza, ale od czego wyobraźnia. Trzy strony rysunków montażowych, z czego jedna to pięć rzutów modelu w całości. Rysunków jest około 30 i są bardzo szczegółowe, niestety nieco „płaskie”. Jedna strona szablonów do wykonania prętów, drutów, rurek, szybek i tym podobnych elementów.

Okiem rzut drugi - czyli nożyczki w dłoń. Na samym początku rama, której rysunek jest nieco mało klarowny. Trzeba nie lada wprawy przy wycinaniu skalpelami 1mm tektury, zwłaszcza, jeżeli planuje się wykonanie modelu w „standardzie”. Potem idzie jak z płatka. Model kleił się bardzo przyjemnie, części pasują bardzo ładnie. Wyjątkiem są tu tylko przednie błotniki, które są nieco za szerokie i należy je przyciąć od wewnętrznej strony (przy komorze silnika). Najwięcej czasu zabiera wykonanie silnika i skrzyni biegów, które są bardzo szczegółowe. Na wielu osobach ten silnik zrobił nie małe wrażenie. Oczywiście wykonanie ruchomej maski silnika oraz kładzionej szyby dodawało uroku temu maleństwu.

Okiem rzut trzeci - czyli koniec wieńczy dzieło. Model w moim wykonaniu ma wprowadzone kilka zmian. Felgi w wycinance odbiegają od rzeczywistości, polecam poszperać po zdjęciach. Nity (felgi były nitowane) i śruby wykonałem z wikolu, całość pomalowana. Ponadto pomalowałem wały i mosty na kolor bardzo ciemno szary, ponieważ wydaje mi się że nie powinny być zielone. Opony kół zostały pomalowane czarnym matem, a potem przetarte suchym pędzlem i szarą farbą. Kierownicę wykonałem z drutu, ponieważ proponowana w wycinance była trochę za gruba. Pokusiłem się też o wykonanie metalowego pokrowca na karabin. Reflektory dostały odblaski z folii aluminiowo-śniadaniowej i klosze z cienkiej, sztywnej folii nacinanej tępym nożykiem. W chłodnicy zamieniłem rysowaną siatkę na siatkę z lampy elektronowej, wygląda dużo lepiej. Ogólnie model sprawił mi masę radości i mimo swojego skomplikowania, sklejał się bez problemów. Jednak z racji pracochłonności nie polecałbym go jako „model na początek”. Oczywiście nie ustrzegłem się błędów, ale „następny będzie lepszy”. Więcej zdjęć Willysa pod tym adresem www .